Tæknivæðing fótboltans síðustu 20 árin hefur verið víðtæk. Allt frá íþróttavísindum sem beytt er á æfingasvæðinu til myndbandsdómgæslu (VAR) í sérstökum tilvikum inn á vellinum. Þetta hefur gjörbreytt hvernig íþróttir er spiluð og hvernig við horfum á hana og spjöllum um hana en við hljótum að spurja okkur hvort þær breytingar hafi verið til bóta.
Tæknivæðing fótboltans hefst með sjónvarpinu og þannig fjölgar knattspyrnuaðdáendum um allan heim. Myndbandsgreining á öllum mögulegum þáttum íþróttarinnar fylgir svo eftir. Sjónvarpið lyfti íþróttinni í hæstu hæðir og peningarnir fóru svo sannarlega að flæða.
Í lok 20. aldar og í byrjun þeirra 21. eykst miklivægi íþróttavísinda í atvinnumenskunni. Þau myndi gera leikmönnum kleift að spila meira, með meiri ákefð og almennt verða meiri og betri leikmenn. Þessi þróun er enn í fullum gangi og sem dæmi má taka að í stærstu klúbbum heims eru fjölmenn teymi sem sinna þessu starfi eingöngu.
Árið 2012 er dómgæslan endurbætt með marklínutækni. Mikil pressa hafði verið um að taka slíka tækni í notkun og var oft vísað til hins fræga „draugamarks“ Frank Lampard á HM 2010. Þessi tæknibreyting fór vel af stað og hefur reynst vel.
Næsta stóra skrefið er hin margfræga myndbandsdómgæsla. Hún var fyrst prófuð í efstu deild Hollands 2012-13 og eftir þá tilraun sótti Hollenska knattspyrnusambandið um að alþjóðlegum reglum yrði breytt. Það var samþykkt og árið 2016 byrjuðu deildir í Hollandi, Ástralíu og Bandaríkjunum að nota þetta fyrirkomulag. Núna er myndbandsdómgæsla í notkun í öllum stærstu knattspyrnudeildum og keppnum í heimi.
Hvað er gott fyrir leikinn
Krafan um myndbandsdómgæslu er tilkomin ekki síst út af þeirri augljósu ástæðu að dómarinn dæmir leikinn í rauntíma og á í samkeppni við aðdáendur og fréttamenn sem geta skoðað leikinn í endursýningum og frá mörgum sjónahornum. Þannig mundu dómarar fá aðstoð og forðast mistök . Raunin er hinsvegar sú að dómarar verða fyrir alveg jafn miklu skítkasti og áður vegna þess að framkvæmd þessara breytinga hefur ekki gengið nógu vel. Smámunasemin er oft átakanleg eins og í rangsöðudómum og hendi, dómgæslan tekur oft langan tíma og hægir því mjög á leiknum og þar að auki skemmir þetta töluvert fyrir aðdáendum sem fagna góðu marki en fá svo að vita 3 mínútum seinna að það var dæmt af vegna smámunasemi sem hefur verið hæðnislega kölluð handakrikarangstæða. Áhorfendur eru nefnilega vanir því að leikurinn sé dæmdur með mannlegum mistökum dómarans, að leikurinn gangi hraðar og ekki þurfi að bíða með að fagna mörkum.
Í upplýsingum frá ESPN um tölfræði myndbandsdómgæslu kemur margt áhugavert fram. Á þessu tímabili hafa verið 103 myndbandsdómgæslur alla þessa dóma hefur vallardómarinn samþykkt þrátt fyrir að hafa úrskurðarval að gera annað. 37 mörk hafa verið tekin af liðum og 27 þeirra hafa verið vegna rangstæðu, þar að auki hafa verið gefið 30 víti. Inn í þessum tölum má finna fullt af verulega umdeildum atvikum ekki síst þar sem leikmenn hafa verið dæmdir rangstæðir því þeir eru með stærri fætur en varnarmaðurinn eða fengið víti á sig því boltinn snerti litlaputta. Samkvæmt ströngustu túlkun á reglunum hafa myndbandsdómararnir vissulega lang oftast rétt fyrir sér en maður spyr sig hvort þetta sé gott fyrir leikinn.
Hugmyndin bakvið myndbandsdómgæslu er vissulega góð og það er alveg hægt að sjá fram á að hún muni nýtast vel í framtíðinni en eins og stendur er virkilega margt sem þarf að laga í framkvæmdinni. Deilurnar um tæknina og gagnrýnin á hana sýnir það ljóslega.
Íþróttavísindin „allílæ ekki gott?“
Íþróttavísindin hafa óneitanlega fært boltanum margt gott. Leikmenn borða betur, hreyfa sig betur og bjóða þar af leiðandi upp á meiri gæði inn á vellinum. Allt sem gerist inná vellinum er greint í smáatriðum og æfingaprógrömm vandlega skipulögð á grunni vísindalegra upplýsinga.
En afleiðingarnar eru ekki allar góðar. Aukin geta íþróttamanna og fjölgun áhorfenda gefa þeim sem reka viðskiptagreinina knattspyrnu aukin tækifæri. Þeir eru sífellt að stinga upp á nýjum keppnum og aukni tíðni stórmóta til þess að fjölga leikjum og þar af leiðandi selja fleiri leiki til sjónvarpsstöðva.
Knattspyrna er einfaldlega mikill gróðavegur og eigendur félaga og skipuleggjendur græða heilmikið á meðan álag á leikmenn eykst og þeir verða sífellt þreyttari og meiðast meira. Það sem ekki má gleymast að stjörnurnar okkar eru mennskir og það er ekki hægt að leggja óendanlegt álag á þá sama hversu vel þeim er borgað.
Og þó að þetta sé auðvitað ekki íþróttavísindum alfarið að kenna þá er erfitt að sjá fyrir sér FIFA og UEFA fjölga leikjum og mótum svona mikið þegar lífsstíll og þjálfun atvinnumanna var á annan hátt.
Íþróttavísindin hafa almennt séð valdið góðri þróun og fært okkur hraðari og betri leik auk þess sem suðningsmenn hafa fengið fullt af nýjum upplýsingum meðal annars í gegnum tölfræðina til að ræða um.
Fyrsta grein: Reglurnar sem að við elskum að hata
